Τα αίτια και οι ευθύνες στην αντιμετώπιση των πλημμυρών
Η πρόσφατη θεομηνία με τις πλημμύρες που έπληξαν κάποιες περιοχές του Νομού, έφερε ξανά στην επιφάνεια, για μια ακόμη φορά, αφ’ ενός μεν τα γνωστά στην περίσταση θέματα (υποδομές, ετοιμότητα μηχανισμών κλπ.) αφ’ ετέρου τις ευθύνες των πολιτών και τη συμβολή τους στην κατάσταση που έχει δημιουργηθεί από δικές τους παρεμβάσεις.
Το πρώτο πράγμα, λοιπόν, που έρχεται στη επιφάνεια στην περίπτωση των βροχοπτώσεων, είναι οι υποδομές απορροής βρόχινων στις αστικές περιοχές, δηλαδή το δίκτυο απορροής βρόχινων, αν δηλαδή έχει κατασκευαστεί, αν είναι επαρκές, σήμερα, που έχουν «μεγαλώσει»οι πόλεις και κυρίως αν έχει ετοιμότητα υποδοχής μεγάλων ποσοτήτων νερού (πρόσφατος καθαρισμός κ.λπ.). Όμως, έστω κι αν είναι όλα εντάξει σ’ ένα τέτοιο δίκτυο, η σχάρα του δικτύου που είναι στο κατάστρωμα του δρόμου μπορεί αμέσως να τεθεί εκτός λειτουργίας και ουσιαστικά να «αχρηστευθεί» από τις πρώτες φερτές ύλες (φύλλα, κλαδιά κ.λπ.). Γι’ αυτό η περιφρούρηση των χιλιάδων σχαρών υποδοχής των βρόχινων νερών, που είναι διάσπαρτες σ’ ένα Πολεοδομικό Συγκρότημα όπως του Βόλου και της Ν. Ιωνίας, δεν μπορεί να είναι υπόθεση μόνο του μικρού σε αριθμό συνεργείου της ΔΕΥΑΜΒ. Απαιτείται η προσοχή και ο εθελοντισμός του πολίτη.
Ο καθένας από μας μπορεί να βοηθήσει, αν έχει το νου του στο φρεάτιο που είναι έξω από το σπίτι ή το μαγαζί του, ώστε και να διατηρείται πάντα καθαρό και να μην αδρανοποιηθεί με τα πρώτα φερτά της βροχής. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης στον τομέα αυτό, συμπεριλαμβανομένης και της συμπεριφοράς του καθενός μας. Επιπλέον υπάρχουν περιπτώσεις παράνομων συνδέσεων με το δίκτυο και παράνομης απόρριψης στο δίκτυο υγρών αποβλήτων. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των πρόσφατων «μικρο-εκρήξεων» του δικτύου στη συνοικία Νεάπολη, προφανώς από την απόρριψη υγρών καυσίμων.
Το δεύτερο θέμα που αναδείχθηκε και πάλι είναι η επιβεβλημένη κατασκευή, σε μικρές και μεγάλες αστικές περιοχές, δικτύων υποδοχής βρόχινων νερών. Είναι φανερό ότι όπου υπάρχει δίκτυο αστικών δρόμων πρέπει να υπάρχει και αποχετευτικό δίκτυο, διαφορετικά οι δρόμοι θα μετατρέπονται σε μικρούς χείμαρρους, που ανάλογα με τι συνθήκες, θα προκαλούν ζημιές στις πιο ευάλωτες περιοχές.
Η αλήθεια είναι ότι το δίκτυο βρόχινων νερών δεν έχει κατασκευασθεί ακόμη παντού, διότι η επέκταση των οικισμών συνήθως, σε μια άναρχη ανάπτυξη πόλεων και οικισμών, προηγείται της κατασκευής των απαιτούμενων υποδομών.
Είναι γνωστό ότι περισσότερο υποφέρουν οι παραλιακοί, μικροί και μεγάλοι οικισμοί, γιατί εκτός από την έλλειψη δικτύου βρόχινων νερών, υποδέχονται, λόγω έλλειψης περιμετρικής αντιπλημμυρικής τάφρου σε κάθε οικισμό, όλα τα νερά από τις γύρω αγροτικές περιοχές, αφού πολλές φορές μικρά ρέματα και χείμαρροι πού «κατεβαίνουν» από το βουνό μόλις «μπαίνουν» μέσα στις αστικές παραλιακές περιοχές, ως δια μαγείας, εξαφανίζονται ή μετατρέπονται σε αστικούς δρόμους.
Οι Δήμοι των μικρών οικισμών, παράλληλα με την κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού, πρέπει να οργανώσουν και την κατασκευή επαρκούς δικτύου απορροής βρόχινων νερών σε κάθε αστική περιοχή και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας γύρω από τους οικισμούς. Είναι ένα έργο δύσκολο και δαπανηρό, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση. Μέχρι να γίνει αυτό οι δρόμοι θα συνεχίζουν να μετατρέπονται σε χειμάρρους και σε «δημιουργούς» καταστροφών.
Το τρίτο θέμα που αναδείχθηκε και πάλι είναι οι αυθαίρετες παρεμβάσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες σε βάρους των ρεμάτων που είναι οι φυσικοί αποδέκτες των επιφανειακών νερών.
Αποτελεί μείζον θέμα η διαχρονική αυθαίρετη παρέμβαση σε βάρος των ρεμάτων είτε για να αυξήσουμε το οικόπεδο μας είτε για να απορρίψουμε μπάζα, σκουπίδια και προϊόντα εκσκαφής.
Τι πρέπει να γίνει στον τομέα ευθύνης κάθε επιπέδου Διοίκησης (Κυβέρνηση-Περιφέρεια, Νομαρχία, Δήμος);
Σύμφωνα με το άρθρο 75 του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων «ο καθαρμός των δημοσίων υπαίθριων χώρων και η λήψη μέτρων πρόληψης και καταστολής», στα διοικητικά όρια κάθε Δήμου, ανήκει αποκλειστικά στους Δήμους. Από την άλλη η Νομαρχία έχει τη γενική ευθύνη για την προστασία του περιβάλλοντος (τήρηση νομοθεσία, επιβολή προστίμων κλπ).
Πριν όμως ο καθένας «οχυρωθεί» πίσω από τις τυπικές αρμοδιότητες, υπάρχει ένα μεγάλο έλλειμμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Απαιτείται γι’ αυτό η διαδημοτική συνεργασία για την εξεύρεση χώρων εναπόθεσης μπαζών και προϊόντων εκσκαφής, ώστε και να εξαλείψουμε τις αυθαίρετες απορρίψεις και να γίνεται ανακύκλωση των χρήσιμων υλικών από τους ίδιους τους πολίτες.
Αναμένεται, δυστυχώς, πολλά χρόνια τώρα η έκδοση προεδρικού διατάγματος από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την διαχείριση των παραπάνω παραπροϊόντων του κατασκευαστικού τομέα.
Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή οδηγία 2000, για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, η πολιτεία οφείλει, εκτός των άλλων να συντάξει διαχειριστικές μελέτες για όλους τους χείμαρρους. Δυστυχώς, από την ενσωμάτωσή της το 2002 μέχρι σήμερα ελάχιστα βήματα εφαρμογής της έχουν γίνει.
Το κόστος αποζημιώσεων είναι γνωστό ότι το πληρώνουν όλοι οι φορολογούμενοι. Αφαιρούνται πόροι από τον κοινωνικό τομέα για να πληρώνονται αποζημιώσεις. Είναι γνωστό ότι η αναλογία του κόστους πρόληψης, καταστολής και αποκατάστασης μιας θεομηνίας είναι 1 προς 100 προς 1000 ευρώ.
Πόσες φορές άραγε έχουμε πληρώσει, με τις πάσης φύσεως αποζημιώσεις εκατοντάδων εκ. ευρώ, τα έργα υποδομής που απαιτούνται για την οργανωμένη προστασία από μεσαίου μεγέθους θεομηνίες;
Το τέταρτο και πιο σημαντικό στοιχείο που αναδείχθηκε και πάλι είναι ότι ως κοινωνία και ως πολιτεία συνεχίζουμε να ανεχόμαστε την άναρχη ανάπτυξη των οικισμών χωρίς πολεοδομικά σχέδια που προβλέπουν και την κατασκευή υποδομών αντιπλημμυρικής προστασίας. Ο οικισμός Κορώπη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αφού τώρα που είναι ένας μικρός οικισμός πλημμυρίζει, εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα γίνει, όταν τα 1100 στρέμματα που είναι σήμερα τα όρια του οικισμού, οικοδομηθούν στο μέλλον άναρχα.
Το πρώτο πράγμα, λοιπόν, που έρχεται στη επιφάνεια στην περίπτωση των βροχοπτώσεων, είναι οι υποδομές απορροής βρόχινων στις αστικές περιοχές, δηλαδή το δίκτυο απορροής βρόχινων, αν δηλαδή έχει κατασκευαστεί, αν είναι επαρκές, σήμερα, που έχουν «μεγαλώσει»οι πόλεις και κυρίως αν έχει ετοιμότητα υποδοχής μεγάλων ποσοτήτων νερού (πρόσφατος καθαρισμός κ.λπ.). Όμως, έστω κι αν είναι όλα εντάξει σ’ ένα τέτοιο δίκτυο, η σχάρα του δικτύου που είναι στο κατάστρωμα του δρόμου μπορεί αμέσως να τεθεί εκτός λειτουργίας και ουσιαστικά να «αχρηστευθεί» από τις πρώτες φερτές ύλες (φύλλα, κλαδιά κ.λπ.). Γι’ αυτό η περιφρούρηση των χιλιάδων σχαρών υποδοχής των βρόχινων νερών, που είναι διάσπαρτες σ’ ένα Πολεοδομικό Συγκρότημα όπως του Βόλου και της Ν. Ιωνίας, δεν μπορεί να είναι υπόθεση μόνο του μικρού σε αριθμό συνεργείου της ΔΕΥΑΜΒ. Απαιτείται η προσοχή και ο εθελοντισμός του πολίτη.
Ο καθένας από μας μπορεί να βοηθήσει, αν έχει το νου του στο φρεάτιο που είναι έξω από το σπίτι ή το μαγαζί του, ώστε και να διατηρείται πάντα καθαρό και να μην αδρανοποιηθεί με τα πρώτα φερτά της βροχής. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης στον τομέα αυτό, συμπεριλαμβανομένης και της συμπεριφοράς του καθενός μας. Επιπλέον υπάρχουν περιπτώσεις παράνομων συνδέσεων με το δίκτυο και παράνομης απόρριψης στο δίκτυο υγρών αποβλήτων. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των πρόσφατων «μικρο-εκρήξεων» του δικτύου στη συνοικία Νεάπολη, προφανώς από την απόρριψη υγρών καυσίμων.
Το δεύτερο θέμα που αναδείχθηκε και πάλι είναι η επιβεβλημένη κατασκευή, σε μικρές και μεγάλες αστικές περιοχές, δικτύων υποδοχής βρόχινων νερών. Είναι φανερό ότι όπου υπάρχει δίκτυο αστικών δρόμων πρέπει να υπάρχει και αποχετευτικό δίκτυο, διαφορετικά οι δρόμοι θα μετατρέπονται σε μικρούς χείμαρρους, που ανάλογα με τι συνθήκες, θα προκαλούν ζημιές στις πιο ευάλωτες περιοχές.
Η αλήθεια είναι ότι το δίκτυο βρόχινων νερών δεν έχει κατασκευασθεί ακόμη παντού, διότι η επέκταση των οικισμών συνήθως, σε μια άναρχη ανάπτυξη πόλεων και οικισμών, προηγείται της κατασκευής των απαιτούμενων υποδομών.
Είναι γνωστό ότι περισσότερο υποφέρουν οι παραλιακοί, μικροί και μεγάλοι οικισμοί, γιατί εκτός από την έλλειψη δικτύου βρόχινων νερών, υποδέχονται, λόγω έλλειψης περιμετρικής αντιπλημμυρικής τάφρου σε κάθε οικισμό, όλα τα νερά από τις γύρω αγροτικές περιοχές, αφού πολλές φορές μικρά ρέματα και χείμαρροι πού «κατεβαίνουν» από το βουνό μόλις «μπαίνουν» μέσα στις αστικές παραλιακές περιοχές, ως δια μαγείας, εξαφανίζονται ή μετατρέπονται σε αστικούς δρόμους.
Οι Δήμοι των μικρών οικισμών, παράλληλα με την κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού, πρέπει να οργανώσουν και την κατασκευή επαρκούς δικτύου απορροής βρόχινων νερών σε κάθε αστική περιοχή και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας γύρω από τους οικισμούς. Είναι ένα έργο δύσκολο και δαπανηρό, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση. Μέχρι να γίνει αυτό οι δρόμοι θα συνεχίζουν να μετατρέπονται σε χειμάρρους και σε «δημιουργούς» καταστροφών.
Το τρίτο θέμα που αναδείχθηκε και πάλι είναι οι αυθαίρετες παρεμβάσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες σε βάρους των ρεμάτων που είναι οι φυσικοί αποδέκτες των επιφανειακών νερών.
Αποτελεί μείζον θέμα η διαχρονική αυθαίρετη παρέμβαση σε βάρος των ρεμάτων είτε για να αυξήσουμε το οικόπεδο μας είτε για να απορρίψουμε μπάζα, σκουπίδια και προϊόντα εκσκαφής.
Τι πρέπει να γίνει στον τομέα ευθύνης κάθε επιπέδου Διοίκησης (Κυβέρνηση-Περιφέρεια, Νομαρχία, Δήμος);
Σύμφωνα με το άρθρο 75 του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων «ο καθαρμός των δημοσίων υπαίθριων χώρων και η λήψη μέτρων πρόληψης και καταστολής», στα διοικητικά όρια κάθε Δήμου, ανήκει αποκλειστικά στους Δήμους. Από την άλλη η Νομαρχία έχει τη γενική ευθύνη για την προστασία του περιβάλλοντος (τήρηση νομοθεσία, επιβολή προστίμων κλπ).
Πριν όμως ο καθένας «οχυρωθεί» πίσω από τις τυπικές αρμοδιότητες, υπάρχει ένα μεγάλο έλλειμμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Απαιτείται γι’ αυτό η διαδημοτική συνεργασία για την εξεύρεση χώρων εναπόθεσης μπαζών και προϊόντων εκσκαφής, ώστε και να εξαλείψουμε τις αυθαίρετες απορρίψεις και να γίνεται ανακύκλωση των χρήσιμων υλικών από τους ίδιους τους πολίτες.
Αναμένεται, δυστυχώς, πολλά χρόνια τώρα η έκδοση προεδρικού διατάγματος από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την διαχείριση των παραπάνω παραπροϊόντων του κατασκευαστικού τομέα.
Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή οδηγία 2000, για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, η πολιτεία οφείλει, εκτός των άλλων να συντάξει διαχειριστικές μελέτες για όλους τους χείμαρρους. Δυστυχώς, από την ενσωμάτωσή της το 2002 μέχρι σήμερα ελάχιστα βήματα εφαρμογής της έχουν γίνει.
Το κόστος αποζημιώσεων είναι γνωστό ότι το πληρώνουν όλοι οι φορολογούμενοι. Αφαιρούνται πόροι από τον κοινωνικό τομέα για να πληρώνονται αποζημιώσεις. Είναι γνωστό ότι η αναλογία του κόστους πρόληψης, καταστολής και αποκατάστασης μιας θεομηνίας είναι 1 προς 100 προς 1000 ευρώ.
Πόσες φορές άραγε έχουμε πληρώσει, με τις πάσης φύσεως αποζημιώσεις εκατοντάδων εκ. ευρώ, τα έργα υποδομής που απαιτούνται για την οργανωμένη προστασία από μεσαίου μεγέθους θεομηνίες;
Το τέταρτο και πιο σημαντικό στοιχείο που αναδείχθηκε και πάλι είναι ότι ως κοινωνία και ως πολιτεία συνεχίζουμε να ανεχόμαστε την άναρχη ανάπτυξη των οικισμών χωρίς πολεοδομικά σχέδια που προβλέπουν και την κατασκευή υποδομών αντιπλημμυρικής προστασίας. Ο οικισμός Κορώπη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αφού τώρα που είναι ένας μικρός οικισμός πλημμυρίζει, εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα γίνει, όταν τα 1100 στρέμματα που είναι σήμερα τα όρια του οικισμού, οικοδομηθούν στο μέλλον άναρχα.
Σχόλια